ពិធីបុណ្យទ្បើងអ្នកតាមេ.សជាទំនៀមទំលាប់តាំងពីសម័យនគរភ្នំ
ខេត្ដព្រៃវែង ៖ ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតាមតំបន់នីមួយៗតែងមានជំនឿខុសៗគ្នា តំណពីដូនតារបស់ខ្លួន ដោយនៅតំបន់ខ្លះគោរពចំពោះធម្មជាតិព្រៃភ្នំក្រំថ្ម និងខ្លះទៀតគោរពចំពោះអ្នកតាចាស់ស្រុក ដែល ធ្លាប់តែផ្ដល់សេចក្ដីសុខដល់ពួកគេ។ ចំណែកអ្នកស្រុកបាភ្នំ ខេត្ដព្រៃវែង បន្ទាប់ពីធ្វើបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ប្រពៃណីជាតិរួច ពួកគាត់បានសហការជាមួយអាជ្ញាធរ និងសប្បុរសជនជិតឆ្ងាយរៀបចំប្រារឰពិធីឡើង អ្នកតាមេ.ស ដើម្បីធ្វើការបន់ស្រន់បួងសួងសុំឱ្យជួបតែសេចក្ដីសុខសប្បាយ រកស៊ីមានបានឱ្យជាសះស្បើយ ពីជំងឺបៀតបៀន ដោយមានរៀបចំគ្រឿងតង្វាយផ្សេងៗ ហើយមានសភាពអធិកអធមខ្លាំងណាស់ ដែល ពិធីនេះបានប្រារឰធ្វើតាំងពីសម័យនគរភ្នំមកម្ល៉េះ ។
លោកម៉ៅ អៀង អភិបាលស្រុកបាភ្នំឱ្យដឹងថា ពិធីបុណ្យឡើងអ្នកតាមេ.សនេះជាទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី ដ៏យូរលង់របស់អ្នកស្រុកយើង ដែលបានស្រុះស្រួលគ្នាធ្វើមិនដែលខកខាននោះទេ ក្នុងបំណងរំលឹកគុណ ចំពោះអ្នកតាមេ.ស ដែលធ្លាប់តែផ្ដល់សេចក្ដីសប្បាយ និងភាពត្រជាក់ត្រជុំចំពោះអ្នកស្រុកជាច្រើន ជំនាន់មកហើយ ។ កាលពីមុនឆ្នាំ ១៩៩៣ អ្នកស្រុកយើងធ្លាប់ប្រារឰពិធីនេះដែរ ប៉ុន្ដែក្នុងទ្រង់ទ្រាយតូច មិនមានលក្ខណៈអធិកអធមដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ ដែលកាលនោះសូម្បីតែអាស្រមអ្នកតាមេ.សក៏កសាងពីឈើ ហើយគ្មានរូបសំណាក និងព្រះពុទ្ធរូបល្អដូចសព្វថ្ងៃនេះឡើយ។ លោកអភិបាលស្រុកបាភ្នំ បានបន្ដថា ដោយសារតែអំណាចនៃកំលាំងសទ្ធាជ្រះថ្លារបស់ពុទ្ធបរិស័ទ និងសប្បុរសជនទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស ដែលមានជំនឿចំពោះបារមីអ្នកតាមេ.សនោះ បានចូលបច្ច័យកសាងអាស្រម ខ្លោងទ្វារ ស្រះទឹក រូបសំណាក និងព្រះពុទ្ធរូបតម្កល់ទុកនៅទីនោះ ដើម្បីគោរពបូជា និងសំរាប់ប្រើប្រាស់ ព្រមទាំងរៀបចំទីនោះឱ្យ មានសោភ័ណភាពល្អទៀតផង ហើយបានទាក់ទាញពុទ្ធបរិស័ទជិតឆ្ងាយឱ្យទៅគោរពបូជា និងអ្នកទេសចរ ទៅទស្សនាកំសាន្ដថែមទៀតផង ។ ក្នុងពិធីបុណ្យឆ្នាំនេះកាន់តែមានសភាពអធិកអធម ព្រោះមាន ការជួយឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីលោកហួរ ស្រេង មន្ដ្រីសំរបសំរួលនៃអង្គការសេដាកប្រចាំស្រុកបានជួយឧបត្ថម្ភ ថវិកាមួយចំនួនដល់ក្រុមសិស្សសំដែងរបាំប្រពៃណី និងរឿងកំប្លែងអប់រំដល់យុវជនយុវនារីកុំឱ្យសេព គ្រឿងញៀន និងដើរខុសផ្លូវប្រព្រឹត្ដអំពើអបាយមុខផ្សេងៗ ។
លោកម៉ៅ អៀង បន្ដទៀតថា នៅថ្ងៃប្រារឰពិធីបុណ្យម្ដងៗមានប្រជាជនមកពីគ្រប់ទិសទីទាំងក្នុងខេត្ដ និងក្រៅខេត្ដ ក្នុងនោះក៏មានអ្នករស់នៅក្រៅប្រទេសមួយចំនួន ក៏បានមកចូលរួមផងដែរយ៉ាងច្រើនកុះករ។ នៅពេលនោះក៏មានការរៀបចំដង្ហែអ្នកតាទាំង៨ទិស និងដង្ហែអ្នកតាមេ.សឡើងអាស្រម រួចបញ្ជាន់រូប អ្នកតាតូច-ធំ ដើម្បីសួរនាំពីហេតុការណ៍ផ្សេងៗ និងធ្វើការបួងសួងសុំពរជ័យសេចក្ដីសុខសប្បាយ រកស៊ី មានបានចៀសផុតពីឧបទ្រពចង្រៃ និងជំងឺបៀតបៀន ។ នៅពេលយប់ឡើងមានការរៀបចំប្រលង ចំរៀងសម័យទំនើបនិងសំដែងសិល្បៈដែលមានការចូលរួមពីសិស្សានុសិស្ស ចែកជូនអ្នកចូលរួមបុណ្យ កំសាន្ដសប្បាយ រហូតទល់ភ្លឺញ៉ាំងឱ្យបរិយាកាសនោះកាន់តែសប្បាយរីករាយមួយកំរិតថែមទៀត ។
ទាក់ទងនឹងប្រវត្ដិអ្នកតាមេ.ស តាមការរៀបរាប់របស់លោកតាប៊ុត ប៊ុន អាយុ៦០ឆ្នាំ ជាគណៈកម្មការពិធី បុណ្យឱ្យដឹងថា កាលក្នុងសម័យនគរភ្នំរាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅត្រង់ចំណុចស្រុកបាភ្នំ ខេត្ដ ព្រៃវែងនេះឯង ។ កាលនោះព្រះរាជាមានលោកមេទ័ពធំក្លាហានម្នាក់ ក្នុងត្រកូលគ្រួសារមេទ័ពដ៏ក្លាហាន និងស្មោះត្រង់នេះ មានកូនប្រុសម្នាក់ ឈ្មោះថា គីរីផល ជាបុត្រាទោល ហើយស្ដេចផែនដីក៏ស្រឡាញ់ ទៀតផង ដូច្នេះដើម្បីបន្ដវេនជាមេទ័ព និងបំរើជាតិមាតុភូមិ ស្ដេច និងឪពុកជាមេទ័ព ក៏បានផ្ញើសារ ទៅថ្វាយសុំឱ្យប្រទេសក្រិច និងមេទ័ព ដើម្បីសុំឱ្យកូនបានទៅបំពេញសិល្ប៍វិជ្ជាមន្ដអាគមពីលោកគ្រូដែល មានវិជ្ជាល្បីល្បាញរបស់ប្រទេសក្រិចនោះផង ហើយសំណើតាមរយៈការទូតនោះ ក៏ត្រូវស្ដេចក្រិច និង លោកមេទ័ពទទួលយក។ គីរីផល និងមិត្ដសំឡាញ់គេម្នាក់ទៀត ជាកូនមន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់នៅបាភ្នំនេះត្រូវ បានបញ្ជូនឱ្យទៅរៀននៅប្រទេសក្រិចជាមួយគ្នាដែរ ។
លោកបន្ដថា ក្នុងចំណោមសិស្សជាច្រើន ដែលទៅសិក្សាទីនោះមានតែយុវជនគីរីផលទេ ដែលមាន ប្រាជ្ញាវៃឆ្លាតលើសគេសព្វបែបយ៉ាង។ ម្យ៉ាងទៀត គីរីផល មានរូបសង្ហាថែមទៀត ក្នុងចំណោមសិស្ស ទាំងអស់មកពីគ្រប់ប្រទេសដែលបានទៅរៀនសូត្រនោះ។ ចំណែកនៅក្នុងប្រទេសក្រិចនោះវិញ កូនក្រមុំ របស់លោកមេទ័ពក្រិចដែលជាអាចារ្យទេសាភិបាលមោគ្គដ៏កំពូល ល្បីខាងសិល្ប៍វេទមន្ដនោះឈ្មោះថា នាង មេ.សក៏បានរៀនសូត្រនៅទីនោះដែរហើយនាងមានរូបសម្បត្ដិស្រស់ជាងគេទៀតផង ។ កំលោះគីរីផល និង នាងមេ.ស ត្រូវបានស្ដេច និងលោកមេទ័ពក្រិចផ្សំផ្គុំអ្នកទាំងពីរឱ្យក្លាយទៅជាគូស្វាមីភរិយា តាំងពីពេល នោះមក ។
លោកបានបន្ដទៀតថា ស្ដេចក្រិចនិងឪពុកក្មេក បានហាមឃាត់គិរីផលថា បើអ្នករៀបការហើយ គឺដាច់ ខាតឱ្យនៅថែរក្សាទឹកដីក្រិចជារៀងរហូត មិនឱ្យវិលត្រឡប់ទៅស្រុកវិញឡើយ ។ ក្រោយពីបានរៀបការ ជាមួយនាងមេ.សរួច គិរីផល រស់នៅទីនោះតែម្នាក់ឯង ចំណែកឯមិត្ដសំឡាញ់របស់គេម្នាក់ទៀត ក៏បានវិលត្រឡប់មកស្រុកទេសវិញជួបជុំឪពុកម្ដាយនិងទៅថ្វាយបង្គំគាល់ស្ដេចនគរភ្នំ ហើយបានឋានៈជា មេទ័ពទៀតផង។ រីឯគិរីផលមិនបានវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញទេ អស់រយៈពេលយូរខែឆ្នាំទៅ គិរីផល ចេះតែចង់វិលទៅស្រុកកំណើតវិញ តែខ្លាចស្ដេចនិងឪពុកក្មេក ។ ម្យ៉ាងទៀតការរួមរស់ជាមួយ នាងមេ.សបានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះថា គិរីជោត ប៉ុន្ដែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី គិរីផលនៅតែរិះរកមធ្យោបាយ វិលមកនគរភ្នំវិញ ។
លុះចំណេរក្រោយមក ស្រុកនគរភ្នំក៏បានកើតចលាចល ដោយខ្មាំងចូលវាយលុកស្ដេច និងមេទ័ពមានការ ព្រួយបារម្ភខ្លាំងណាស់ ក៏លួចផ្ញើសំបុត្រតាមរយៈឈ្មួញឱ្យទៅកូនប្រុសថា ឪពុកឈឺធ្ងន់សូមកូនវិលមក វិញ។ សារលិខិតនេះ គិរីផល ទទួលបានយ៉ាងសំងាត់មិនឱ្យស្ដេច និងភរិយាដឹងឡើយ។ ថ្ងៃមួយពេល ដែលស្ដេចក្រិចប្រើឱ្យគិរីផលដើរត្រួតពលទ័ពមើលសន្ដិសុខតាមជាយដែន គិរីផលបានលបលួចក្លែងខ្លួន ជាឈ្មួញជិះសំពៅវិលមកនគរភ្នំទាល់តែបានសំរេច ដោយមិនឱ្យស្ដេច និងក្រុមគ្រួសារដឹងទេ រហូតបានមក ជួបជុំឪពុកម្ដាយ និងស្ដេចនគរវិញ ។ ស្ដេចនគរភ្នំក៏ត្រេកអរ ហើយតែងតាំងគិរីផលជាមេទ័ពការពារ ទឹកដីនគរភ្នំ ។ លោកបន្ដទៀតថា ដោយបាត់គិរីផលយូរថ្ងៃខែមិនឃើញវិលមករកប្រពន្ធកូនវិញនោះ ស្ដេចក្រិចក៏ជ្រាបដំណឹងនេះហើយ ខ្ញាល់យ៉ាងខ្លាំងក៏ប្រើវេទមន្ដ “ហិបគន្លឹះយន្ដ” មួយឱ្យហោះមកដល់ ស្ដេចនគរភ្នំ នៅពេលស្ដេចនគរភ្នំកំពុងគង់នៅរោងជំនុំជាមួយនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ដ្រី ហិបគន្លឹះយន្ដនោះ ក៏ធ្លាក់ចំកណ្ដាលចំណោម។ នៅលើហិបមានរាជសារមួយសរសេរថា “បើស្ដេចនគរភ្នំបើកហិបនេះ មិនរួចទេនោះ ស្ដេចក្រិចនឹងលើកទ័ពមកវាយកំទេចនគរភ្នំ” ។ ដោយចង់យល់រាជសាររបស់ស្ដេចក្រិច ស្ដេចនគរភ្នំក៏ប្រើឱ្យសេនាបើកគំរបគន្លឹះយន្ដនោះ តែគ្មាននរណាម្នាក់បើករួចឡើយ ។
លោកបន្ដទៀតថា ពេលនោះស្ដេចប្រើឱ្យសេនាទៅតាមគិរីផល ដែលកំពុងបំពេញបេសកកម្មនៅជាយដែន វាយកំទេចខ្មាំងសត្រូវនោះ ឱ្យវិលត្រឡប់ចូលព្រះរាជវាំងដើម្បីបើកហិបគន្លឹះយន្ដ ។ ពេលបានឃើញ និង យល់ហិបគន្លឹះយន្ដរបស់ស្ដេចក្រិច គិរីផលក៏ទូលស្ដេចថា “បើខ្ញុំព្រះករុណាបើកហិបគន្លឹះយន្ដនេះហើយ នឹងស្លាប់សូមឱ្យរក្សាទុកសពនេះផង កុំយកទៅបូជា” ។
ពេលបើកគន្លឹះយន្ដភ្លាម គិរីផល ក៏ត្រូវកាត់កទំលាក់ចូលក្នុងហិប រួចហិបបិទគំរប ហើយក៏នាំក្បាល ហោះឆ្ពោះទៅប្រទេសក្រិចវិញ ។ ខណៈនោះនាងមេ.ស និងឪពុកដឹងរឿងនេះដែរ ប៉ុន្ដែមិនហ៊ានប្រឆាំង នឹងស្ដេចឡើយ ហើយនាងបានសុំឪពុកម្ដាយទៅតាមរកប្ដីយ៉ាងណាក៏ឪពុកម្ដាយមិនព្រមដែរ នៅទីបំផុត នាងក៏លបលួចក្លែងខ្លួនសុំឈ្មួញជិះសំពៅកាត់សមុទ្រមកតាមរកប្ដីដល់នគរភ្នំ ។ ពេលនាងដើររកឃើញ សពប្ដីនិងឪពុកម្ដាយក្មេក ហើយស្ដេចក៏អនុញ្ញតឱ្យនាងមេ.ស និង កូនប្រុសចូលក្នុងព្រះរាជវាំងមើល សាកសព។ នាងឃើញហើយក៏ទូលសុំស្ដេចឱ្យគេស្វែងរកក្បាល ទោះសត្វឬមនុស្សក៏ដោយឱ្យតែបានយក មកតភ្ជាប់ក្បាលឱ្យប្ដីវិញ នឹងបានរស់ឡើងវិញហើយ វិជ្ជាសិល្ប៍នេះមានតែនាងទេដែលចេះបន្ដពីឪពុក។ ខណៈនោះនាងបានរៀបចំអាសនៈ៧ទិស ហើយក៏ប្រើឱ្យសេនាទាំងនោះចេញដំណើរទៅគ្រប់ទិសទាំង ព្រលឹមអុរ ទោះជួបមនុស្ស ឬសត្វបែបណាក៏ដោយ សុំឱ្យកាត់យកតែក្បាលមកចុះ ដើម្បីឱ្យនាង តភ្ជាប់នឹងដងខ្លួនប្ដីវិញ ។ ពេលនោះសេនារកមនុស្សមិនជួបក៏បានកាត់ក្បាលដំរី១មកឱ្យនាង ដើម្បី រៀបចំពិធីតភ្ជាប់ក្បាលដំរីឱ្យប្ដីបានដូចបំណងហើយរស់ឡើងវិញ។ ប៉ុន្ដែក្បាលដំរីខ្លួនជាមនុស្សមិនអាច និយាយស្ដីចេញឡើយ គឺគ្រាន់តែបានធ្វើកាយវិការប៉ុណ្ណោះ ។ ទោះបែបនេះក្ដីគិរីផលនិងនាងមេ.ស ព្រមទាំងកូនប្រុសគិរីជោត រស់នៅថែ រក្សាគ្នារហូតដល់អស់សង្ខារៀងៗខ្លួនទៅ ។
លោកអភិបាលស្រុកបាភ្នំបានបញ្ជាក់ថា កាលពីសម័យបុរាណនៅពេលរៀបចំពិធីឡើងអ្នកតាមេ.សម្ដងៗ គឺមានការកាប់សំលាប់មនុស្ស និងសត្វធំៗយកមកបូជាព្រះអង្គ ប៉ុន្ដែក្រោយមកនៅពេលប្រទេស យើងគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាក៏សំលាប់សត្វជ្រូក មាន់ ទា និងគ្រឿងតង្វាយផ្សេងៗដើម្បីថ្វាយវិញ ។ ពិធី នេះត្រូវបានអ្នកស្រុកបាភ្នំ យើងប្រារឰធ្វើតាំងពីសម័យនគរភ្នំមកម្ល៉េះ ហើយកេរដំណែលនេះត្រូវបានអ្នក ស្រុកយើងនិយមរៀបចំធ្វើតៗគ្នាមិនដែលខកខាននោះទេ ព្រោះពួកគាត់ជឿថា បារមីអ្នកតាមេ.ស អាច ជួយឱ្យពួកគាត់បានសេចក្ដីសុខសប្បាយ រកស៊ីមានបានចៀសផុតពីឧបទ្រពចង្រៃផ្សេងៗទៀតផង ។
Labels: ជំនឿ, ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ, សាសនា, ស្រាវជ្រាវ